“Przychodzimy z trudnym tematem przebaczenia za zbrodnie popełnione 80 lat temu na Wołyniu, i z wielkim pragnieniem pojednania naszych narodów,” powiedział prezydent Konferencji Episkopatu Polski, arcybiskup Stanisław Gądecki, podczas nabożeństwa “Przebaczenie i Pojednanie” w Warszawie, 7 lipca, z udziałem arcybiskupa Sviatoslava Shevchuka, głowy Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.
W swoim wprowadzeniu do nabożeństwa, arcybiskup Gądecki podkreślił: “Nie można osiągnąć jedności bez odniesienia do prawdy i bez nazywania ludobójstwa polskiej ludności na Wołyniu po imieniu.” Zauważył również, że “dla skutecznego i trwałego procesu pojednania, prawda o tym ludobójstwie powinna znaleźć miejsce w programach edukacyjnych Polski i Ukrainy.” Podkreślając znaczenie procesu pojednania i przebaczenia, powiedział: ” Prosimy o przebaczenie przede wszystkim od Ojca Niebieskiego, bo On najbardziej cierpi, kiedy Jego dzieci, choć stały się braćmi i siostrami przez chrzest, zadają sobie nawzajem ból i nawet zabijają niewinnych. Jego ojcowska miłość, objawiona w Jezusie Chrystusie, naszym Zbawicielu, leczy nasze rany i pozwala nam przebaczyć.”
Arcybiskup Stanisław Gądecki, w imieniu Konferencji Episkopatu Polski, i arcybiskup Sviatoslav Shevchuk, w imieniu Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, podpisali wspólne orędzie pojednania. Stwierdzają w nim, że rosyjska agresja na Ukrainę “sprawia, że na nowo uświadamiamy sobie, że pojednanie między naszymi narodami i współpraca między wolną Polską a wolną Ukrainą są niezbędnymi warunkami pokoju w naszej części Europy (…) W przeciwnym razie, zawsze będzie ‘trzeci’, który dyktuje warunki,” podkreślają autorzy dokumentu.
Zadaniem pojednania nie jest zapominanie, ale przezwyciężanie zła przeszłości, tak aby “każdy był gotów stawiać wyżej to, co łączy, niż to, co dzieli,” zauważyli arcybiskupi, odwołując się do słów św. Jana Pawła II, wypowiedzianych we Lwowie w 2001 roku.
Przedstawiciele Kościoła apelowali również: “Dziś, po odkryciu masowych grobów w Buczy, Irpinie, czy Hostomlu, wszyscy rozumiemy, jak ważne jest jednoznaczne nazwanie sprawców, ekshumacja ofiar, i szacunek dla ich prawa do godnego pochówku i ludzkiej pamięci.”
Na zakończenie liturgii, arcybiskup Sviatoslav Shevchuk powiedział: “Zbrodnia wołyńska to doświadczenie, które jest tragedią z obu stron. I strona polska, i ukraińska mają swoje traumy, swoje rany wynikające z doświadczonego cierpienia. (…) Święty Papież Jan Paweł II mówił o przebaczeniu jako balsamie łagodzącym ból, który rozlewa się na nasze rany. Powinniśmy ciągle mówić sobie: przebaczam i proszę o przebaczenie. Ten proces musi być dwustronny – zarówno ze strony polskiej, jak i ukraińskiej,” zaznaczył.
Głowa Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego podkreśliła: “To, co zdarzyło się w zeszłym roku, kiedy Polacy otworzyli swoje serca, swoje domy dla uchodźców z Ukrainy, to coś nadzwyczajnego. Poprzednie urazy odeszły, a na ich miejsce przyszła możliwość osobistych przyjaźni. Mogę powiedzieć to samo ze strony ukraińskiej. Lud ukraiński czuje, że Polacy są ich najlepszymi przyjaciółmi.”
Nabożeństwo było obecne greckokatolickie i rzymskokatolickie biskupi z Polski i prezydent Konferencji Episkopatu Polski Ukrainy, biskup Vitaly Skomarovskyi.
Po ceremonii w Warszawie, głowa Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego i prezydenci polskiego i ukraińskiego Episkopatu udadzą się na pielgrzymkę przebaczenia i pojednania na Wołyń. W sobotę arcybiskup Stanisław Gądecki będzie przewodniczył Mszy Świętej i wygłosi kazanie w Parosla First koło Włodzimierza, gdzie w lutym 1943 roku, oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii zamordował szacunkowo 150 Polaków, zbrodnię, która jest uważana za początek zbrodni wołyńskiej.
W niedzielę w katedrze rzymskokatolickiej w Łucku, arcybiskup Sviatoslav Shevchuk, arcybiskup Stanisław Gądecki, biskup Vitaly Skomarovskyi, i Epifaniusz, metropolita kijowski i głowa Kośścioła Prawosławnego Ukrainy, prowadzeni przez arcybiskupa Visvaldasa Kulbokasa, nuncjusza apostolskiego na Ukrainie, odprawią nabożeństwo żałobne w języku ukraińskim i polskim za ofiary masakry wołyńskiej.
Na Wołyniu (obecnie Ukraina, a przed II wojną światową terytorium polskie) i w tym regionie, w ponad 1860 miastach i wsiach, polscy cywile byli masakrowani między 1943 a 1945 rokiem. Szacuje się, że zamordowano około 60-80 tysięcy Polaków. Sprawcami Zbrodni Wołyńskiej – Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów frakcji Stepana Bandery (OUN-B) i jej zbrojnego ramienia, Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), w swoich dokumentach odnosili się do planowanego eksterminacji polskiej ludności jako “akcji antypolskiej”. Są też świadectwa o Ukraińcach, którzy pomagali swoim polskim sąsiadom, kiedy ich życie było zagrożone.